Zagroda Maziarska w Łosiu to stosunkowo nowy, bo otwarty w 2009 r. oddział Muzeum „Dwory Karwacjanów i Gładyszów”.
Jak czytamy na stronie Muzeum:
„Zagroda Maziarska jest tradycyjną zagrodą łemkowską in situ. Graniczy z zabudowaniami z początku XX wieku, oraz z czynną cerkwią greckokatolicką z 1810 roku. Od świątyni oddziela ją zabytkowy mur cerkiewny. Zespół muzealny stanowi przykład łemkowskiej architektury Łosia końca XIX wieku. Znajduje się tu chyża (chałupa) z 1899 roku i budynki gospodarcze: stodoła oraz spichlerz. Jedynym translokowanym obiektem na terenie Zagrody, jest chyża ze z Bartnego z 1928 roku. Cała wieś malowniczo położona nad potokiem Łosianka, warta jest zwiedzania. Zachowało się tutaj wyjątkowo dużo oryginalnych budynków pochodzących zarówno z końca XIX, jak i z pierwszych dziesięcioleci XX wieku. Tematem wiodącym ekspozycji stałej jest maziarstwo. Problematyka ta, pokazana jest na szerszym tle etnograficznym, ukazującym tradycyjną kulturę Łemkowszczyzny Zachodniej. Na wystawie prezentowane są eksponaty, a także: mapy, fotografie oraz plansze z tekstami informacyjnymi. Część miejsca poświęcono zajęciom pozarolniczym Łemkowszczyzny gorlickiej takim jak np.: łyżkarstwo, dziegciarstwo. W budynku gospodarczym znajdują się oryginalne wozy maziarskie, w tym wóz Dymitra Kareła, jednego z ostatnich maziarzy z Łosia. W spichlerzu prezentowana jest wystawa „Relikty”, gdzie pokazane zostały, często jedyne, zachowane elementy z kilku nieistniejących cerkwi łemkowskich . Głównie są to krzyże wieńczące z XVIII i XIX w. Ekspozycja stała dotycząca maziarstwa została naukowo opracowana i zaprojektowana przez etnografa Marię Brylak-Załuską”. [1]
W placówce tej dokonano kwerendy i zapoznano się z eksponatami dotyczącymi łyżkarstwa oraz zabawkarstwa. Pochodzą one głównie z Leszczyn m.in. od Bazylego Obszarskiego, Jana Wójtowicza (łyżki) czy Grzegorza Rydzaja (kołatka). Łyżki mają zarówno trzonki toczone jak i strugane, a wśród tych drugich znajdują się także takie, które są zdobione różnymi wypalanymi wzorami (dominują kółeczka). Dziękujemy serdecznie pracownikom Zagrody Maziarskiej za życzliwe przyjęcie i pomoc w kwerendzie.
[1] https://muzeum.gorlice.pl/oddzialy-muzeum/zagroda-maziarska-w-losiu-filia-cerkiew-w-bartnem/qzagroda-maziarskaq-w-osiu-z-fili-cerkiew-w-bartnem
